Chỉ số ô nhiễm có mối liên hệ đến sức khỏe con người ra sao?

Không khí ô nhiễm ngày càng trở thành mối lo ngại hàng đầu, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe của chúng ta. Vậy, chỉ số ô nhiễm mà chúng ta thường nghe nhắc đến có ý nghĩa gì và tác động như thế nào đến cơ thể? Cùng Telfor khám phá chi tiết ngay trong bài viết dưới đây.

1. Chỉ số ô nhiễm nói lên điều gì?

Chỉ số chất lượng không khí (Air Quality Index - AQI), hay chỉ số ô nhiễm không khí, là thước đo quan trọng giúp xác định mức độ ô nhiễm của không khí xung quanh và tác động của nó đến sức khỏe con người. Chỉ số ô nhiễm có thang đo dao động từ 0 đến 500, với giá trị càng cao thì không khí càng ô nhiễm và gây ra nhiều nguy hại hơn cho sức khỏe con người.

Chỉ số chất lượng không khí được tính toán dựa trên nồng độ của 5 loại chất ô nhiễm chính trong không khí, bao gồm: Ozon mặt đất, bụi mịn (PM2.5 và PM10), carbon monoxide (CO), nitrogen dioxide (NO2) và sulfur dioxide (SO2). Trong số đó, ozon mặt đất và bụi mịn được xem là những tác nhân gây hại nghiêm trọng nhất đến sức khỏe con người.

Chỉ số AQI dưới 50 cho thấy chất lượng không khí tốt và an toàn cho sức khỏe. Ngược lại, khi AQI vượt quá 300, không khí trở nên cực kỳ ô nhiễm, gây nguy hiểm cho mọi người, đặc biệt là trẻ em, người già và những người mắc bệnh về đường hô hấp hoặc tim mạch. Trong trường hợp này, để bảo vệ sức khỏe, mọi người nên hạn chế ra ngoài, đeo khẩu trang khi cần thiết và theo dõi thường xuyên thông tin về chất lượng không khí. [1]

Chỉ số chất lượng không khí (Air Quality Index - AQI)

2. Chỉ số ô nhiễm tác động đến sức khỏe ra sao?

Chỉ số chất lượng không khí (AQI) không chỉ đơn thuần là một con số, mà còn phản ánh trực tiếp mức độ ảnh hưởng của ô nhiễm đến sức khỏe con người. Ô nhiễm không khí có hai loại chính: Ô nhiễm không khí ngoài trời và ô nhiễm không khí trong nhà. Ô nhiễm không khí ngoài trời chủ yếu bắt nguồn từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch, ảnh hưởng rộng khắp toàn cầu. Trong khi đó, ô nhiễm không khí trong nhà thường do việc sử dụng các loại nhiên liệu truyền thống như củi, than hoặc dầu hỏa trong sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là nấu nướng và sưởi ấm. Cả hai loại ô nhiễm này đều gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe, từ các bệnh về đường hô hấp đến các bệnh mạn tính nghiêm trọng hơn.

Hậu quả của ô nhiễm không khí rất nghiêm trọng, gây ra hàng triệu ca tử vong mỗi năm. Các hạt bụi mịn siêu nhỏ như PM2.5 và PM10 có khả năng xâm nhập sâu vào phổi, thậm chí đi vào máu, gây ra nhiều bệnh nguy hiểm như tim mạch, hô hấp, đột quỵ và ung thư phổi. Bên cạnh đó, các chất ô nhiễm khác như nitrogen dioxide (NO2), sulfur dioxide (SO2) và ozon mặt đất cũng góp phần gây viêm phổi, hen suyễn và làm suy giảm chức năng phổi. Đặc biệt, trẻ em, người già và những người mắc các bệnh mạn tính là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất trước tác hại của ô nhiễm không khí.

Ô nhiễm không khí không chỉ gây ra các vấn đề về sức khỏe mà còn là một trong những nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu. Vì thế, việc giảm thiểu ô nhiễm từ các hoạt động sản xuất và sinh hoạt sẽ giúp làm chậm quá trình biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường sống của chúng ta. Đồng thời, việc cải thiện chất lượng không khí cũng sẽ mang lại những lợi ích thiết thực cho sức khỏe con người. [2]

Chỉ số ô nhiễm cao gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe con người và môi trường

3. Những bệnh thường gặp khi chỉ số ô nhiễm không khí cao

Chỉ số chất lượng ô nhiễm không khí cao báo hiệu mức độ ô nhiễm trong không khí rất nghiêm trọng và có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, đặc biệt là đối với các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như trẻ em, người già, phụ nữ mang thai và những người mắc các bệnh về đường hô hấp hoặc tim mạch.
Những bệnh thường gặp khi chỉ số ô nhiễm không khí cao, bao gồm: [3]

• Hen suyễn: Ô nhiễm không khí, đặc biệt là ozone và bụi mịn (PM2.5), làm tăng nguy cơ mắc và làm trầm trọng thêm bệnh hen suyễn.
• Viêm phế quản mạn tính và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD): Tiếp xúc lâu dài với bụi mịn PM2.5 và PM10 gây nguy cơ mắc viêm phế quản mạn tính và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
• Khí phế thũng: Bụi mịn trong không khí có thể làm tổn thương phế nang, dẫn đến bệnh khí phế thũng và khó thở.
• Đột quỵ: Nitrogen dioxide (NO2) và bụi mịn PM2.5 làm tăng nguy cơ đột quỵ, đặc biệt ở người cao tuổi và phụ nữ sau mãn kinh.
• Xơ vữa động mạch: Ô nhiễm không khí làm tổn thương mạch máu, đẩy nhanh quá trình xơ vữa động mạch và tăng nguy cơ bệnh tim mạch.
• Tăng huyết áp trong thai kỳ: Phụ nữ mang thai tiếp xúc với ô nhiễm không khí có nguy cơ cao mắc các vấn đề về huyết áp, ảnh hưởng đến cả sức khỏe mẹ và thai nhi.
• Ung thư phổi: Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã xác nhận các hạt bụi mịn PM2.5 trong không khí ô nhiễm là một trong những nguyên nhân gây ung thư phổi, đặc biệt ở những khu vực sử dụng than đá để sản xuất năng lượng.
• Ung thư vú: Một vài nghiên cứu cho thấy phụ nữ sống gần các tuyến đường giao thông lớn, có nguy cơ mắc bệnh ung thư vú cao hơn so với những người sống ở khu vực ít ô nhiễm.
• Ung thư đại tràng và tuyến tiền liệt: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc lâu dài với các hạt bụi mịn PM2.5 và khí nitrogen dioxide (NO2) trong không khí ô nhiễm làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng và tuyến tiền liệt.
• Rối loạn thần kinh: Việc tiếp xúc với không khí ô nhiễm có thể gây ra những tổn thương không thể phục hồi đối với hệ thần kinh đang phát triển ở trẻ, dẫn đến các vấn đề về trí tuệ và khả năng học tập.
• Suy giảm hệ miễn dịch: Các chất ô nhiễm khi xâm nhập vào cơ thể sẽ kích hoạt phản ứng viêm mạn tính, làm giảm khả năng chống lại bệnh tật của hệ miễn dịch, từ đó tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng và các bệnh tự miễn.
• Bệnh tiểu đường: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc lâu dài với không khí ô nhiễm có thể gây ra tình trạng viêm nhiễm kéo dài, từ đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

Như vậy, chỉ số ô nhiễm không khí cao không chỉ gây ra những tác động ngắn hạn mà còn có thể dẫn đến các bệnh mạn tính, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và tuổi thọ của con người.

Chỉ số ô nhiễm không khí cao là tác nhân gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng

4. Cần làm gì để bảo vệ sức khỏe khỏi sự tác động của chỉ số ô nhiễm?

Để bảo vệ sức khỏe khỏi tác động của chỉ số ô nhiễm không khí, cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa khi chất lượng không khí kém. Trước hết, hãy theo dõi chỉ số AQI trong khu vực của bạn qua các nguồn đáng tin cậy. Khi AQI ở mức dưới 100, chất lượng không khí thường được coi là an toàn và bạn có thể thoải mái với các hoạt động ngoài trời.

Tuy nhiên, nếu chỉ số chất lượng không khí tăng lên mức cam, đỏ, tím hoặc nâu, bạn cần có các biện pháp bảo vệ phù hợp: [1]

• Hạn chế hoạt động ngoài trời: Để bảo vệ sức khỏe, hãy hạn chế các hoạt động thể chất ngoài trời khi AQI cao. Việc tập luyện trong không khí ô nhiễm có thể khiến bạn hít phải nhiều chất độc hại, gây ra các vấn đề về hô hấp và tim mạch.
• Sử dụng khẩu trang chuyên dụng: Nếu cần ra ngoài, hãy sử dụng khẩu trang N95 hoặc KN95 thay vì khẩu trang vải hoặc y tế thông thường. Các loại khẩu trang chuyên dụng này có khả năng lọc bụi mịn hiệu quả hơn.
• Nâng cao sức đề kháng: Chăm sóc sức khỏe toàn diện (gồm: vệ sinh cá nhân sạch sẽ, ăn uống và tập luyện khoa học,...) là cách hiệu quả để bảo vệ bản thân trước tác hại của ô nhiễm không khí.
• Giữ không khí trong nhà sạch sẽ: Hãy đóng kín cửa sổ và cửa ra vào để hạn chế không khí ô nhiễm vào trong nhà. Sử dụng máy lọc không khí hoặc máy điều hòa không khí ở chế độ tái tuần hoàn để giữ cho không khí trong nhà luôn sạch.

Những biện pháp này sẽ giúp giảm thiểu tác động của ô nhiễm không khí lên sức khỏe, đặc biệt là đối với những nhóm người nhạy cảm như trẻ em, người già và những người mắc bệnh hô hấp hoặc tim mạch.

Cần chủ động bảo vệ bản thân khi chỉ số ô nhiễm vượt mức an toàn

Ngoài ra, nếu bạn thường xuyên gặp phải các triệu chứng khó chịu như hắt hơi, sổ mũi, ngứa mũi do viêm mũi dị ứng, hoặc các vết ngứa, phát ban do mề đay mạn tính, Telfor chính sự là lựa chọn phù hợp để giảm nhanh các triệu chứng này. Với thành phần chính là Fexofenadin, Telfor không chỉ nhanh chóng làm dịu các triệu chứng dị ứng mà còn an toàn, không gây buồn ngủ, giúp bạn sinh hoạt và làm việc hiệu quả. [4]

Được sản xuất bởi DHG Pharma - một trong những nhà sản xuất dược phẩm uy tín hàng đầu Việt Nam, Telfor được bào chế dưới dạng viên nén bao phim, có nhiều hàm lượng khác nhau (gồm: Telfor 60 mg, Telfor 120 mg, Telfor 180 mg) để phù hợp với từng đối tượng. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng, đặc biệt cẩn trọng khi bạn đang mang thai, cho con bú hoặc có tiền sử dị ứng với bất kỳ thành phần nào của thuốc.

Telfor được đánh giá là lựa chọn hữu hiệu để bảo vệ sức khỏe của bạn trước các tác nhân gây dị ứng, đặc biệt trong điều kiện ô nhiễm môi trường như hiện nay. Sản phẩm đã được kiểm nghiệm lâm sàng và được các chuyên gia y tế tin dùng. Bạn có thể dễ dàng tìm mua Telfor tại các nhà thuốc uy tín trên toàn quốc.

Telfor giúp giảm nhanh các triệu chứng dị ứng khó chịu

Như vậy, mối liên hệ giữa chỉ số ô nhiễm và sức khỏe con người là không thể phủ nhận. Việc tiếp xúc lâu dài với không khí ô nhiễm có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe, đặc biệt là đối với hệ hô hấp và tim mạch. Vì thế, khi chỉ số ô nhiễm không khí tăng cao, hãy hạn chế ra ngoài, đeo khẩu trang khi thấy cần thiết và thường xuyên vệ sinh không gian sống của bạn.

Thông tin tham khảo:

1. How air pollution is destroying our health: https://www.who.int/news-room/spotlight/how-air-pollution-is-destroying-our-health (Ngày truy cập: 28/09/2024)4)
2. Air quality and health: https://www.pca.state.mn.us/air-water-land-climate/air-quality-and-health (Ngày truy cập: 28/09/2024)
3. Air Pollution and Your Health: https://www.niehs.nih.gov/health/topics/agents/air-pollution (Ngày truy cập: 28/09/2024)
4. Telfor: https://www.dhgpharma.com.vn/vi/ho-hap/search?keyword=Telfor&option=com_virtuemart&page=shop.browse&search=true&view=category&limitstart=0 (Ngày truy cập: 28/09/2024)